Oude
gebouwen aanpassen voor een nieuwe functie, dat heet herbestemming. Bekende
Warmondse voorbeelden zijn een bollenschuur die woning werd, een boerderij die veranderde
in restaurant en een raadhuis in een galerie. Herbestemming was het thema van
de Open Monumentendagen, afgelopen weekend. Wat betekent herbestemming voor een
braakliggend terrein met twee schuren in een beschermd dorpsgezicht als
Warmond? Deze vraag zette voorbijgangers van dat terrein aan het denken.
Boeiende bestemmingen op het erf Dorpsstraat 31 en 33
Een paar
omwonenden hadden op Open Monumentendag teksten met ‘wist u dat…’ aangebracht op
de afrastering van het braakliggende terrein met twee schuren, tegenover het
pleintje met de pomp. Voorbijgangers konden zo de boeiende geschiedenis van
deze centrale plek in Warmond leren kennen. Het erf is geklemd tussen
Dorpsstraat, Scheepmakersdam en Straat ter Leede. Achter dit erf stond in de
17e eeuw een Remonstrantse kerk. Op nummer 33 stond één van de drie herbergen
van het pleintje, ‘het Wapen van Leyden’. Dat was in de periode dat Jan Steen
in Warmond woonde, de schilder die graag herbergen schilderde. Een leuke
gedachte, dat Steen wellicht voor zijn taferelen geïnspireerd was door deze
plek. Vanaf de 18e eeuw zijn er verschillende soorten winkels gevestigd
geweest, zowel op nummer 31 als op nummer 33. Toen in 2006 het leegstaande
nummer 31 vlam vatte liep ook het buurpand op 33 aanzienlijke brandschade op.
De bewoners van het huis konden zich gelukkig op tijd in veiligheid brengen. De
twee stenen schuren aan de Straat ter Leede ontsprongen de brand dankzij de inspanningen
van de brandweer.
Spoedig herstel gevraagd
In
‘brandbrieven’ riepen Warmondse burgers en instellingen de gemeente op toe te
zien op herstel van de twee 17e eeuwse panden. Als vertegenwoordiger
van het College van B&W gaf toenmalige wethouder Van der Meer via een
krantbericht aan de plannen kritisch te bekijken en daartoe over de nodige
sturingselementen te beschikken. Dan komt er een nieuwbouwplan van een
projectontwikkelaar, geen plan voor herstel. Dit nieuwbouwplan houdt geen
rekening met het bestemmingsplan noch met het beschermd dorpsgezicht. Een
bewuste keuze. Voorspoedig herstel blijft daardoor uit. Benodigde wettelijke
procedures moeten namelijk worden opgestart. De Monumenten- en
welstandscommissie en de voormalige Rijksdienst voor de monumentenzorg (de
huidige RCE) noemt het plan “te grootstedelijk karakter in relatie tot de
gevelwand”. Ook pleitten ze voor behoud van de schuren aan de Straat ter Leede.
De projectontwikkelaar en gemeente houden vast aan het eerste plan. Verder verval van zowel
huizen als schuren zet in. De burgermeester van Teylingen dwingt in 2009 de
eigenaren tot sloop van de bebouwing: de panden zouden een gevaar vormen voor
de volksgezondheid. Voor dergelijke sloop is geen vergunning nodig, mits het
gevaar wordt aangetoond. Terwijl voortvarend was begonnen met het slopen van de
huizen, bleek dat het gevaar niet was aangetoond volgens de
voorzieningenrechter. Deze uitspraak was te laat om sloop van de 17e
eeuwse panden aan de Dorpsstraat te voorkomen. Wel stak de voorzieningenrechter nog
een stokje voor de sloop van de twee schuren.
Vele voordelen van herbestemmen
Het
nieuwbouwplan van de projectontwikkelaar, met garageboxen op de plek van de
schuren, zit nog steeds in het vat. Daarvoor is sloop nodig van de twee
historische en pittoreske schuren in de Straat ter Leede. Er zijn echter
meerdere redenen om niet te kiezen voor standaard garageboxen, maar voor behoud
en herbestemming van de 2 schuren:
- Ten eerste de regelgeving voor
een beschermd dorpsgezicht. In een
beschermd dorpsgezicht mag met een
bouwvergunning gesloopt worden, mits de ‘functionaliteit en historische
karakteristieken’ in het nieuwe ontwerp worden behouden. Wat betekent dat
eigenlijk? Het Warmondse beschermde dorpsgezicht geeft kaders aan waar nieuwbouwplannen
rekening mee dienen te houden. Zoals met het agrarische karakter, de
stegen met (boeren) bijgebouwen en afwisselende perceelgrootte (oppervlak
en hoogte)
- Verder worden gemeenten door de Rijksoverheid aangemoedigd
om bestaande gebouwen niet te slopen maar op te nemen in nieuwbouwplannen,
omdat dit bijdraagt aan de ruimtelijke kwaliteit. Op die manier kan een
dorp zich blijvend onderscheiden van andere dorpen. Het gaat tegen dat
dorpen op elkaar gaan lijken. Onderzoek leert ook dat het een positieve
invloed heeft op vastgoedwaarden en toeristen. Erfgoed kan op die manier dus
zelfs geld opleveren! [zie link: kamer kiest voor karakter]
- Ook is gebleken dat herbestemmen duurzamer is dan
sloop.
- Op dit moment kunnen velen nog
genieten van de schuren. Want de Straat ter Leede is in Warmond het enige
‘dammetje’ waar toeristen tot aan het water kunnen fietsen of wandelen;
daar wordt veelvuldig gebruik van gemaakt. Hoe lang blijft het nog
een kenmerkend Warmonds dammetje met uniek uitzicht op historische schuren?
Een ontwerp geïnspireerd op lokale erfgoed maakt kans op 25 euro
Het
bovengenoemde overheidsbeleid en de liefde voor de unieke Warmondse sfeer vormde
op Open Monumentendag de aanleiding voor omwonenden om een ontwerpwedstrijd uit
te schrijven. Voorbijgangers werd gevraagd zich te laten inspireren door
historisch Warmond en een ontwerp te maken voor deze bouwkavel, met schuren
binnen het beschermde dorpsgezicht. Het herbouwen van de oude gevelwand of een
openbare ruimte waren veelgehoorde wensen. Onder het mom dat herbestemmen om
creativiteit vraagt, pakten groot en klein een penseel of potlood. De
resultaten waren verrassend. Van binnenhaventje met hergegraven grachtje naar
de Leede, bloembollenpark met vijver, speeltuinen tot ‘multifunctionele
bestemming gezocht’ voor één groot huis met ruime veranda’s. Zelfs meerdere herbergen kregen vorm op het
papier. En in de schuren? Kunstworkshops voor kids, kamers voor de herberg,
winkeltjes, wijnproeverij of starterswoningen.
U kunt nog
steeds meedoen. Ontwerp een bestemming, maak een foto en mail die naar herbestemmenishot@gmail.com o.v.v. uw naam. De resultaten
worden op 1 oktober beoordeeld door driekoppige jury en de winnaar ontvangt een
bon t.w.v. 25 euro.